شاید در نگاه اول تصور کنیم که پول، تنها انگیزه کارکنان برای انجام کار باشد، این در حالی است که دریافت پول یا حقوق از دیدگاه کارکنان وظیفه‌ای است بر عهده کارفرما، و هیچ کدام از نیروهای کاری حقوق را به عنوان یک محرک انگیزه بخش محسوب نمی‌کند. وقتی نور را روی شرکت‌های بزرگ جهان مانند گوگل، متا، ناسا، توییتر و … می‌اندازیم، می‌بینیم که مشوق‌های غیر پولی که این مجموعه‌ها برای کارکنان خود انجام داده‌اند، سبب شده تا انگیزه و علاقه به کارکردن در افراد مجموعه خود چندین برابر شد. مثالی در گوگل وجود دارد که می‌گویند کارکنان این شرکت علاقه ندارند پس از پایان ساعت کاری به خانه بروند! این بهترین مثال برای اجرای صحیح مشوق‌های غیر پولی است که سبب شده، کارمندان گوگل به این مرحله از انگیزه و وفاداری نسب به آن برسند. ما در این مطلب قصد داریم تا انگیزه‌های غیر پولی و میزان تأثیرات آن را روی کارمندان بررسی کنیم. با ما همراه باشید.
مشوق‌های غیر پولی چیست؟
به زبان ساده، مشوق‌های غیر پولی، آفرهایی است که مدیران به کارمندان خود به صورت غیر نقدی ارائه می‌دهند این جدا از پرداخت‌های تشویقی نقدی است که به‌خاطر انجام یک حرکت مثبت در مجموعه دریافت می‌کنند. اما قبل از اینکه فهرستی از مشوق‌های غیر پولی به شما ارائه دهیم، بیایید باهم به مزایای این کار نگاهی بیندازیم:
- سرعت در دادن پاداش: پاداش غیرپولی می‌تواند بلافاصله انجام شود، این حس دریافت در جای یک پاداش برای یک کارمند، برای او بسیار قابل لمس تر از زمانی است مثلاً قرار است پاداشش را آخر ماه روی فیش حقوقی خود دریافت کند. بدان معنا که افراد، در زمانی که باید (زمان اثرگذار) پاداش خود را دریافت می‌کنند.
- خاطر انگیز شدن: فرض کنید شما به کارمند خود یک پاداش نقدی می‌دهید، ممکن است کارمند این پول اضافی را صرف پرداخت قرض بانکی خود مصرف کند و هیچ لذتی از آن نبرد. اما یک پاداش نقدی که درجا داده می‌شود، مانند یک سفر یا یک جایزه در محل کار. سبب می‌شود که خاطر آن کار مثبت در مغز کارمند حک شود و انتشار دوپامین را در بدن او چند برابر کند. این حک شدن خاطره کمک می‌کند تا کارمند انگیزه کافی برای تکرار و دریافت چنین جایزه‌ای را به صورت ناخودآگاه داشته باشد.
- ارزش بیشتر: جالب است بدانید که مشوق‌های غیر نقدی می‌تواند برای شما به عنوان یک مدیر ارزان‌تر تمام شود. مثلاً دادن چند روز مرخصی، یا منعطف کردن ساعت کاری آن کارمند یا حتی تشویق جانانه بین همکاران. چنین تشویق‌هایی که سبب می‌شود اعتماد به نفس او در محیط کار و بین همکاران بالاتر برود، برای کارمندان جذاب‌تر است از دریافت پول نقد. همچنین انگیزه‌های درونی کارمند بیشتر می‌شود او احساس می‌کند که ارزش او را در این سازمان می‌دانند و کمک کرده تا مجموعه به اهداف خود نزدیک‌تر شود.
- کمک به ماندن و جذب نیروهای بهتر: بیایید صادق باشیم، پول مهم است زیرا همه کارمندان نیاز دارند که در پایان ماه هزینه‌های خود را با حقوقشان تأمین کنند. اما تحقیقات نشان داده که پول، دلیل اصلی ماندن یا پیوستند به یک شرکت نیست. فاکتورهای بسیاری وجود دارد که محیط شرکت را برای یک کارمند امن می‌کند یا خیر. از امکاناتی که در شرکت وجود دارد تا نحوه برخورد مدیران آن، اهمیت دادن به شرایط خاص کارمندان و نحوه تعامل با آنها. همه این موارد همان پاداش‌های غیر پولی هستند که بیشترین تأثیر را در ذهن کارمندان می‌گذارند.
بهترین پاداش‌های غیر نقدی برای کارمندان
کارکردن روی پروژه‌های شخصی
یک جمله معروف وجود دارد که در گوگل شنیده می‌شود ” وقت آن است که روی پروژه شخصی خودتان کار کنید”
شناخته شده‌ترین پاداش غیر پولی، اجازه دادن به کارمندان برای کارکردن روی پروژه‌های شخصی خودشان است. یعنی بخشی از زمان و امکانات شرکت را در اختیار آنها قرار می‌دهید، تا کارمندان روی یک پروژه شخصی که علاقه آنهاست، کار کنند. گوگل سرآمد این کار است و گفته می‌شود 20% از زمان و امکانات مجموعه عظیم خود را به این بحث اختصاص داده است. جالب اینجاست که بسیاری از پروژه‌های موفق گوگل که امروزه تجاری شده‌اند، محصول همین پروژه‌های شخصی کارکنان هستند که اصلاً جز پلن گوگل نبوده‌اند. معروف‌ترین آنها گوگل مپ است. تعجب کردید!؟
ساعت کاری انعطاف پذیر
یکی از مهم‌ترین پاداش‌های غیرپولی، ساعت کاری انعطاف پذیر است. این در واقع یک معجزه بزرگ در روحیه کارکنان ایجاد می‌کند. شما باید اجازه بدهید که برخی از کارکنان بتوانند برخی روزهای هفته را از خانه کار کنند یا مثلاً زمانی که احتیاج دارند زودتر به خانه برود، کسی مانع آنها نشود در نهایت آنها پس از رفتن به خانه تا پایان آن روز می‌توانند تسک مورد نظر را انجام دهند. فرض کنید کارمند شما مشکلی دارد یا مثلاً فرزند او در خانه تنهاست. در حالت عادی باید مرخصی بگیرد و این خوشایند نیست! باید بگذارید کارمندتان به راحتی محل کار را ترک کند و بتواند به محل کار برگردد یا از راه دور کار را انجام دهد. این حس آزادی است که می‌توانید به‌راحتی به کارمندانتان بدهید.
سپاسگزاری عمومی
شاید تشکر از یک کارمند آن‌هم در جمع همکارانش به ظاهر کلیشه‌ای باشد، اما واقعاً هنوز یکی از تأثیرگذارترین مشوق‌های غیر پولی است که کارمندان دوست دارند آن را دریافت کنند. این کار به شدت روی انگیزه و اعتماد به نفس کارمندی که مورد تشویق قرار می‌گیرد تأثیرگذار است. زیرا احساس می‌کند که ارزش کار او شناخته شده است و مدیران می‌خواهند کل شرکت او را بشناسند. مطمئن باشید که این روش بسیار تأثیرگذارتر از آن است که مخفیانه بخواهید مبلغی به عنوان پاداش روی حقوقش اضافه کنید. در واقع ما انسان هستیم و نیاز به تشویق و تأیید از جانب دیگران داریم. به نحوی دوست داریم که قدرمان دانسته شود، و این مهم‌ترین شکایت کارمندان است. احساس می‌کنند در شرکت کسی به آنها اهمیت نمی‌دهد. پس یک سپاسگزاری عمومی و تشویق در جمع کارمندان، به شدت اثر بخش است.
مرخصی‌های انگیزشی
ارائه مرخصی اضافی حالا باهر عنوانی مثل تولد خود شخص یا اعضای خانواده‌اش، تعطیل کردن شرکت در چند ساعت آخر روز پنج شنبه، دیرتر آمدن سرکار در روز شنبه، ارائه مرخصی‌های ویژه جهت مسافرت یا حتی کمتر کردن ساعت کاری در حد 1 ساعت برای افرادی که مسیر دورتری دارند. اینها همه پاداش‌های هستند که به عنوان پاداش استراحت شناخته می‌شود. همچنین می‌توانید در ماه یک روز به عنوان روز سلامت روان در مجموعه خود در نظر بگیرید، یعنی تمام سیستم‌های کامپیوتری را خاموش کرده، موبایل‌ها را کنار بگذارید و کارمندان بتوانند فقط با یکدیگر صحبت کنند.
نتیجه
گزینه‌هایی که در بالا گفته شد، تنها بخشی از انگیزه‌های غیر پولی است که در شرکت‌های بزرگ جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند و تقریباً هیچ هزینهٔ مالی نیز به خود شرکت تحمیل نمی‌کند. دادن مشوق‌های پولی بخشی از کاری است که یک مدیر کسب و کار باید در پلن اجرایی شرکت خود آن را بگنجاند تا در نتیجه آن بتواند کارمندانی با بهره‌وری بالاتر و انگیزه بیشتر برای اجرای کارهای شرکت داشته باشند.